”Εθισμός στο διαδίκτυο,η σύγχρονη ψυχική νόσος”

Άννα Τσική ,Ψυχολόγος/Ψυχοθεραπεύτρια

Η πληροφορική και το διαδίκτυο στην εποχή της τεχνολογικής έκρηξης , έχουν φανεί χρήσιμα εργαλεία σε όλους τους κλάδους της κοινωνίας και στις υπηρεσίες της υγείας. Παρά τα οφθαλμοφανή οφέλη λοιπόν του διαδικτύου που μεταξύ άλλων είναι η άντληση γνώσης, η επικοινωνία, η χρήση ειδικών μέσων για εκπαίδευση και θεραπεία κ.α , ολοένα αυξάνεται η ανησυχία για ύπαρξη παθολογικών συμπεριφορών στη χρήση του που διαταράσσουν την ψυχική και σωματική υγεία των χρηστών.

***Τι είναι η διαταραχή εθισμού στο διαδίκτυο;***

Παρότι υπάρχουν διαφορετικοί όροι για την έννοια του εθισμού στο Διαδίκτυο, και δυσκολίες στον ολοκληρωμένο ορισμό του, γενικά ένας σαφής ορισμός είναι ο εξής : ” η υπερβολική χρήση του διαδικτύου μπορεί να είναι παθολογική και εθιστική και υπάγεται σε αυτό που ονομάζεται “τεχνολογικός εθισμός”( Griffiths,1996a,1998,2003).Οι τεχνολογικοί εθισμοί, ορίζονται ως μη χημικοί ή συμπεριφορικοί εθισμοί, που συμπεριλαμβάνουν την αλληλεπίδραση ανθρώπου-μηχανής. Μπορεί να είναι παθητικοί ( όπως τηλεόραση), αλλά και ενεργητικοί( όπως ηλεκτρονικά παιχνίδια) και συνήθως περιέχουν χαρακτηριστικά παρακίνησης και ενίσχυσης, τα οποία μπορεί να συμβάλουν στην ενθάρρυνση εθιστικών τάσεων( Griffiths, 1995).
Oι τεχνολογικοί εθισμοί περιλαμβάνουν συμπτώματα όπως , ανοχή, αλλαγή της διάθεσης, απόσυρση, σύγκρουση, υποτροπή ( Griffiths, 1996Β).

***Προβληματικά φαινόμενα και παθολογικές συμπεριφορές στο διαδίκτυο και επιπτώσεις*** :

 Ο εθισμός στα μέσα δικτύωσης, δημιουργεί δυσλειτουργικές σχέσεις ή και μη άμεσες προσωπικές σχέσεις, όλα είναι “εικόνα”, έτσι συχνά το άτομο ουσιαστικά απομονώνεται.
 Ο διαδικτυακός τζόγος, οδηγεί σε εθισμό στο παίξιμο και αυτό προβλήματα σε οικονομικό, προσωπικό και σωματικό επίπεδο, δηλαδή το άτομο χάνει χρήματα, χρόνο για τις σχέσεις του και τη δουλειά του και ενέργεια για μια φυσιολογική ζωή.
 Η καθιστική ζωή και η πολύωρη έκθεση στην οθόνη οδηγούν σε προβλήματα υγείας και συγκέντρωσης.
 Η πολύωρη ενασχόληση με τα διαδικτυακά παιχνίδια, οδηγούν σε εθισμό και αλλαγή της φυσιολογικής επαφής με τους συμπαίκτες, σε πραγματικό κόσμο.
 Η πορνογραφία, και οι κίνδυνοι που υπάρχουν ελεύθεροι σχετικά με αυτή, τόσο για τους νεαρούς χρήστες όσο και για τις περιπτώσεις χρήσης παράνομου υλικού.
 Η ανάπτυξη αντικοινωνικών συμπεριφορών όπως η παρενόχληση και ο εκφοβισμός μέσω διαδικτύου.
 Διαταραχές στον ύπνο και την διατροφή λόγω της πολύωρης ενασχόλησης με το διαδίκτυο .
 Το ηλεκτρονικό έγκλημα είναι κάποια φαινόμενα που έχουν αναπτυχθεί.

***Άρα, ο εθισμός στο διαδίκτυο, μπορεί να οδηγήσει το άτομο*** :
 Να μην έχει έλεγχο της κατάστασης και να μπει σε μια χρόνια παθολογική κατάσταση
 Να έχει συμπτώματα στέρησης ( όπως δυσφορία ή ψυχοσωματικά όταν δεν ασχολείται),
 Να έχει αναπτύξει ανοχή, (δηλαδή αύξηση ενασχόλησης ώστε να πετύχει την επίδραση στην ψυχολογία του).
 Να έχει έκπτωση σε τομείς, όπως η δουλειά ή κοινωνικές υποχρεώσεις
 Να αφιερώνει χρόνο ώστε να καλυτερεύσει την πρόσβαση ή τον τρόπο σύνδεσης στο διαδίκτυο.
 Να συνεχίζει να αφιερώνει υπερβολικό χρόνο στο διαδίκτυο παρότι έχει αίσθηση των σωματικών και ψυχολογικών επιπτώσεων σε εκείνο.
 Εάν λοιπόν έχει 3 από τα παραπάνω συμπτώματα κατα τη διάρκεια 12 μηνών νοσεί από Διαταραχή Εθισμού στο Διαδίκτυο.

***Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ***

Είναι φανερό πως ο εθισμός δημιουργεί δυσλειτουργικές συμπεριφορές και το άτομο είναι εγκλωβισμένο σε ένα φαύλο κύκλο προβληματικών καταστάσεων για την ζωή του, σε επίπεδο και ατομικό και διαπροσωπικό.

Στη θεραπεία , με στόχο την απόσυρση εθιστικών συμπεριφορών ,την αναδόμηση του τρόπου σκέψης του θεραπευόμενου και την συμπεριφορική ενεργοποίησή του,
 Θα δοθεί η προσοχή ώστε το άτομο να αναγνωρίσει το πρόβλημα και τις αρνητικές του επιπτώσεις,
 Θα επεξεργαστούν και διερευνηθούν τα συναισθήματα φόβου, θυμού και ενοχής που επιβαρύνουν την κατάσταση.**
 Θα διερευνηθεί η συνύπαρξη άλλων ψυχικών διαταραχών ( όπως κατάθλιψη).
 Θα γίνει σχεδιασμός για μια ενεργοποίηση του ατόμου με συμπεριφορές που προάγουν την ευεξία του και τον υγιεινό τρόπο ζωής, η δραστηριοποίηση και η κοινωνικοποίησή του.
 Θα εκπαιδευτεί ο θεραπευόμενος σε τεχνικές επίλυσης ενός προβλήματος .
 Θα γίνει διερεύνηση με στόχο την προοδευτική ελεγχόμενη και όχι μη χρήση του διαδικτύου.
 Θα γίνει διαχείριση των στερητικών συμπτωμάτων, που όπως προείπαμε είναι η κακή διάθεση ή ψυχοσωματικά .
 Θα γίνει εν τέλει πρόληψη της οποιαδήποτε υποτροπής.
 Θα γίνει επανάκτηση λειτουργικών σχημάτων από τη μνήμη του θεραπευόμενου.

**Αποτελεσματικές θεραπείες για τον εθισμό στο διαδίκτυο είναι η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία, η συμβουλευτική, η ομαδική ψυχοθεραπεία.
(Εμμανουήλ Σφακιανάκης και άλλοι. Εθισμός στο Διαδίκτυο. ΑΑ ΛΙΒΑΝΗ. 2012)